NAZIV I VRSTA PRIRODNOG DOBRA
Predeo izuzetnih odlika „Avala“
NACIONALNA KATEGORIJA
III kategorija – zaštićeno područje lokalnog značaja.
POVRŠINA
489,13 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Uspostavljeni su režimi zaštite I, II i III stepen zaštite.
OPŠTINA/E
Beograd.
PRETHODNA ZAŠTITA
Nije bilo zaštite pre 2007. godine.
AKT O ZAŠTITI
Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Avala“, br. 501-678/07-S („Službeni list grada Beograda“, br. 43/2007)
UPRAVLJAČ
JP „Srbijašume“.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Avala je najsevernija šumadijska planina i svojom visinom od 506 m n.v. ističe se u širem području Beograda. Današnji oblik izdužene kupe dobila je kombinacijom tektonskih pokreta - nabornih oblika i utiskivanjem magme - lakolita, ali i dejstvom abrazionih i erozionih procesa. Izgrađena je od najstarijih stena okoline Beograda, serpentinita, i flima (avalski flim). Na njoj se nalazi jedino ležište cinabarita u Srbiji. Poznata je po ležštima mineralnih sirovina još iz antičkog i preantičkog doba i danas se nalaze brojni ostaci rudarske delatnosti. Na Avali se nalaze brojni spomenici vezani za istoriju srpskog naroda. Ističu se spomenik Neznanom junaku (kulturno dobro od izuzetnog značaja), spomenik Vasi Čarapiću i poginuloj ruskoj vojnoj delegaciji.
Planina se karakteriše raznovrsnom i specifičnom pedološkom strukturom i povoljnom klimom. Izuzetno je bogata vegetacijskim i florističkim elementima. Na njoj su zastupljene fitocenoze sa oko 597 biljnih vrsta, koje se mogu svrstati u tri razreda, 86 familija i 317 rodova. To je gotovo 1/6 vrsta, oko 1/2 rodova i 1/2 porodica u odnosu na floru Srbije.
Veliki broj biljnih vrsta: Laburnum anagyroides Medik (zanovet), Lilium martagon L. (zlatan), Prunus laurocerasus L. (zeleniče), Ilex aquifolium L. (zelenika), i druge zaštičene su kao prirodne retkosti. Veliki broj lekovitih vrsta Ruscus acuelatus (ježevina), Origanum vulgare (vranilova trava), Orhis morio (salep), Atropa belladonna (velebilje) i dr. su pod kontrolom korišćenja i prometa. Gotovo 70% ukupne površine prekriveno je šumom koja je predstavljena u okviru visinskog regiona staništa hrasta i bukve, a predstavljena šumskim zajednicama sladuna i cera sa kostrikom, kitnjaka i graba, kitnjaka i crnog jasena, brdske bukve i drugo.
U hrastovim, predplaninskim i bukovim i drugim šumama našle su se brojne vrste ptica. Značajne su Falco tinnunculus (vetruška), Strix aluco (šumska sova), Otus scops (čuk), Sitta europaea (puzavac), Dryobates major (veliki šareni detlić), Buteo buteo (mišar) i druge.
U flori Avale po broju vrsta dominira porodica glavočika (Asteraceae) sa 40 rodova i 74 vrste, kao u Srbiji i Evropi. Najbrojniji rodovi ove porodice su: Centaurea, Hieracium, Inula. Leptirnjače (Fabaceae) sadrže 18 rodova i 57 vrsta, a najbrojniji su rodovi: Vicia, Latyrus i Trifolium.
Pored vrste ove porodice značajnu graditeljsku i edifikatorsku ulogu imaju i vrste iz porodice lipa (Tiliaceae), leske (Corylaceae), brestovi (Ulmaceae), javori (Aceraceae) i druge. Neke porodice obuhvataju značajne lekovite biljke (Hypericaceae Malvaceae, Primulaceae, Gentianaceae i druge). Od ukupne flore Avale 15% je priznatih i poznatih lekovitih biljaka.
Pored florističke raznovrsnosti floru Avale karakteriše i raznovrsnost životnih formi i njihov uravnotežen suživot u biljnim zajednicama i ekosistemima, što je karakteristika dobro očuvane životne sredine i prirode uopšte.
Predeo izuzetnih odlika „Avala“
NACIONALNA KATEGORIJA
III kategorija – zaštićeno područje lokalnog značaja.
POVRŠINA
489,13 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Uspostavljeni su režimi zaštite I, II i III stepen zaštite.
OPŠTINA/E
Beograd.
PRETHODNA ZAŠTITA
Nije bilo zaštite pre 2007. godine.
AKT O ZAŠTITI
Rešenje o stavljanju pod zaštitu prirodnog dobra „Avala“, br. 501-678/07-S („Službeni list grada Beograda“, br. 43/2007)
UPRAVLJAČ
JP „Srbijašume“.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Avala je najsevernija šumadijska planina i svojom visinom od 506 m n.v. ističe se u širem području Beograda. Današnji oblik izdužene kupe dobila je kombinacijom tektonskih pokreta - nabornih oblika i utiskivanjem magme - lakolita, ali i dejstvom abrazionih i erozionih procesa. Izgrađena je od najstarijih stena okoline Beograda, serpentinita, i flima (avalski flim). Na njoj se nalazi jedino ležište cinabarita u Srbiji. Poznata je po ležštima mineralnih sirovina još iz antičkog i preantičkog doba i danas se nalaze brojni ostaci rudarske delatnosti. Na Avali se nalaze brojni spomenici vezani za istoriju srpskog naroda. Ističu se spomenik Neznanom junaku (kulturno dobro od izuzetnog značaja), spomenik Vasi Čarapiću i poginuloj ruskoj vojnoj delegaciji.
Planina se karakteriše raznovrsnom i specifičnom pedološkom strukturom i povoljnom klimom. Izuzetno je bogata vegetacijskim i florističkim elementima. Na njoj su zastupljene fitocenoze sa oko 597 biljnih vrsta, koje se mogu svrstati u tri razreda, 86 familija i 317 rodova. To je gotovo 1/6 vrsta, oko 1/2 rodova i 1/2 porodica u odnosu na floru Srbije.
Veliki broj biljnih vrsta: Laburnum anagyroides Medik (zanovet), Lilium martagon L. (zlatan), Prunus laurocerasus L. (zeleniče), Ilex aquifolium L. (zelenika), i druge zaštičene su kao prirodne retkosti. Veliki broj lekovitih vrsta Ruscus acuelatus (ježevina), Origanum vulgare (vranilova trava), Orhis morio (salep), Atropa belladonna (velebilje) i dr. su pod kontrolom korišćenja i prometa. Gotovo 70% ukupne površine prekriveno je šumom koja je predstavljena u okviru visinskog regiona staništa hrasta i bukve, a predstavljena šumskim zajednicama sladuna i cera sa kostrikom, kitnjaka i graba, kitnjaka i crnog jasena, brdske bukve i drugo.
U hrastovim, predplaninskim i bukovim i drugim šumama našle su se brojne vrste ptica. Značajne su Falco tinnunculus (vetruška), Strix aluco (šumska sova), Otus scops (čuk), Sitta europaea (puzavac), Dryobates major (veliki šareni detlić), Buteo buteo (mišar) i druge.
U flori Avale po broju vrsta dominira porodica glavočika (Asteraceae) sa 40 rodova i 74 vrste, kao u Srbiji i Evropi. Najbrojniji rodovi ove porodice su: Centaurea, Hieracium, Inula. Leptirnjače (Fabaceae) sadrže 18 rodova i 57 vrsta, a najbrojniji su rodovi: Vicia, Latyrus i Trifolium.
Pored vrste ove porodice značajnu graditeljsku i edifikatorsku ulogu imaju i vrste iz porodice lipa (Tiliaceae), leske (Corylaceae), brestovi (Ulmaceae), javori (Aceraceae) i druge. Neke porodice obuhvataju značajne lekovite biljke (Hypericaceae Malvaceae, Primulaceae, Gentianaceae i druge). Od ukupne flore Avale 15% je priznatih i poznatih lekovitih biljaka.
Pored florističke raznovrsnosti floru Avale karakteriše i raznovrsnost životnih formi i njihov uravnotežen suživot u biljnim zajednicama i ekosistemima, što je karakteristika dobro očuvane životne sredine i prirode uopšte.
