Emerald ekološka mreža

Konvencija Saveta Evrope o očuvanju evropske divlje flore i faune i prirodnih staništa, poznatija kao Bernska konvencija (Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats, Bern Convention) https://www.coe.int/en/web/bern-convention je obavezujući međunarodni pravni instrument u oblasti očuvanja prirode. Obuhvata celokupnu prirodnu baštinu evropskog kontinenta, a proteže se i na neke države Afrike, kao što su Burkina Faso, Maroko, Tunis i Senegal. Uz očuvanje divljih vrsta biljaka i životinja i njihovih prirodnih staništa, cilj Bernske konvencije je i unapređenje evropske saradnje u ovoj oblasti. Konvencija je usvojena u Bernu (Švajcarska) 1979. godine, na snagu je stupila 1982, a Srbija ju je potpisala 2007. godine. - Zakon o potvrđivanju Konvencije.

Sastavni deo Bernske konvencije su liste strogo zaštićenih vrsta flore (dodatak I) i faune (dodatak II) i lista zaštićenih vrsta faune (dodatak III), za koje je potrebno da se preduzmu zakonodavne i administrativne mere kako bi se obezbedilo očuvanje njihovih staništa. Osim toga, zabranjena je upotreba određenih sredstava i metode ubijanja, zarobljavanja i drugih oblika eksploatacije za sisare, ptice i slatkovodne ribe (dodatak IV).

Ideja Saveta Evrope o formiranju evropske ekološke mreže za očuvanje staništa vrsta navedenih u dodacima Konvencije doneta je 1989. godine, a pokrenuta 1996. godine kroz Emerald program i formiranje Emerald ekološke mreže na teritoriji svih potpisnica i država posmatrača Konvencije, a koju čine područja od posebnog interesa za očuvanje (Areas of Special Conservation Interest, ASCIs).

Emerald mreža se zasniva na istim principima kao i mreža Natura 2000 i formalno se posmatra kao priprema za implementaciju Direktive o staništima, odnosno Direktive o očuvanju prirodnih staništa i divljih biljnih i životinjskih vrsta (Council Directive 92/43/EEC on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora, the Habitats Directive) u okviru evropskih integracija. Da bi se obezbedila maksimalna podudarnost ova dva procesa, usaglašavane su liste vrsta biljaka i životinja navedenih u dodacima Konvencije sa vrstama sa aneksa Direktive o staništima i Direktive o pticama, tj. Direktive o očuvanju divljih ptica (Directive 2009/147/EC of the European Parliament and of the Council on the conservation of wild birds, prvi put doneta1979. godine – Council Directive 79/409/EEC).

Kao rezultat usaglašavanja i osnov za realizaciju Emerald programa su Rezolucija br. 4 (1996, 2010) i Rezolucija br. 6 (1998, 2011) Stalnog odbora Bernske konvencije (Standing Committee). Prva rezolucija sadrži listu ugroženih prirodnih tipova staništa usaglašenu sa aneksom I Direktive o staništima, a druga daje popis biljnih i životinjskih vrsta koje zahtevaju posebne mere očuvanja njihovih staništa, a koje se nalaze na aneksu II Direktive o staništima i aneksu I Direktive o pticama.

Za Emerald mrežu u Srbiji izdvojeno je 61 područje kao naročito značajno za zaštitu i očuvanje divljih biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa prema definisanim kriterijumima za nominaciju. Ukupna površina potencijalnih Emerald područja u Srbiji je 1.019.269,31 ha odnosno 11,54% teritorije Srbije. Ova područja su ujedno i u okviru ekološki značajnih područja ekološke mreže Srbije.