NAZIV I VRSTA PRIRODNOG DOBRA
Predeo izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura“.
NACIONALNA KATEGORIJA
I kategorija zaštite - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja.
POVRŠINA
2250 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Na području Ovčarsko−Kablarske klisure ustanovljeni su režimi zaštite II i III stepena.
OPŠTINA/E
Nalazi se u centralnom delu Srbije, oko 8 km zapadno od Čačka. Regionalno posmatrano, ovaj kraj je u okviru zapadnog Pomoravlja, a razdvaja visoku Šumadiju, na severu, od Dragačeva i Starovlaško−raške visije na jugu.
U administrativnom pogledu, područje klisure pripada gradu Čačku i opštini Lučani. Od Lučana je udaljena oko 12 km. Od većih gradova Požega je udaljena oko 15 km, Užice oko 40 km, Kraljevo 6 km više, a Kragujevac 57 km. Glavni grad Republike do klisure deli nešto više od 150 km.
PRETHODNA ZAŠTITA
Nije bilo zaštite pre 2000. godine.
AKT O ZAŠTITI
Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura” („Službani glasinik RS“, br. 16/2000).
UPRAVLJAČ
Turistička organizacija Čačka.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
U centralnom delu Srbije reka Zapadna Morava je, probijanjem kroz masive Ovčara i Kablara, usekla jedinstvenu klisuru koja je 2000. godine zaštićena kao Predeo izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura“. Reka, usporavajući svoj tok u sudaru s liticama Ovčara i Kablara, gradi tri jedinstvena meandra, te klisura predstavlja geomorfološki fenomen naročitih prirodnih vrednosti. Temeljne vrednosti klisure određuje njen refugijalni karakter, geomorfološke i spomeničke vrednosti, prisutni biljni i životinjski svet, kao i atraktivnost predela. Glavnu morfološku osobenost zaštićene klisure predstavljaju izvanredno izražene okuke rečnog toka Morave, tri takozvana nakalemljena ili uklještena meandra. U sudaru vodenog toka sa strmim planinskim obroncima nastala je igra reljefa koji, sa šumskom vegetacijom, živim svetom i prisutnim manastirima kao spomeničkim i duhovnim nasleđem, gradi predeonu celinu jedinstvene lepote.
Klisure ne predstavljaju samo geomorfološke fenomene, već i specifične ekosisteme koji su utočišta retke i reliktne flore i vegetacije. Ovčarsko−Kablarska klisura sa svojom raznovrsnom vegetacijom predstavlja pravi „muzej u prirodi“ gde su prisutne kombinacije zajedničkog života biološki različitih drvenastih vrsta. Ovde se javljaju očuvane reliktne polidominantne šumske zajednice, a zabeleženo je i prisustvo tercijarnih relikata kao što su crni grab, cer, kitnjak, crni jasen, klen, sitnolisna lipa, ruj, dren i lovorolisni jeremičak. Usled očuvanosti i raznovrsnosti staništa, fauna je na ovom prostoru takođe bogata. U klisuri su prisutni šumska kornjača, barska kornjača, šareni daždevnjak, sivi soko, suri orao, vinogradska strnadica, prdavac, kuna zlatica, kuna belica, jazavac i druge retke i ugrožene vrste. Među sisarima 14 vrsta je od međunarodnog i osam vrsta od nacionalnog značaja, među kojima su i divlja mačka i vidra.
Pored prirodnih vrednosti, jedinstvenom i atraktivnom Ovčarsko−Kablarsku klisuru čini 11 srednjovekovnih manastira koji su raspoređeni pored Zapadne Morave ili rasuti po padinama Kablara i Ovčara. Na levoj strani Zapadne Morave nalaze se Blagoveštenje, Ilinje, Savinje, Nikolje, Uspenje i Jovanje, a na desnoj Sretenje, Trojica, Preobraženje, Vaznesenje i Vavedenje. Ovo zaštićeno područje jedno je od retkih gde se povezuju i sjedinjuju prirodne karakteristike i kulturna baština, čineći jedinstvenost predela. Prirodne vrednosti zaštićenog područja upotpunjuje Ovčar banja, smeštena u središtu klisure, na nadmorskoj visini od 279 m. Banja sa svojim kapacitetima, lekovitim svojstvima mineralne vode kojom obiluju termalni izvori i pejsažnom atraktivnošću prelepih bigrenih slapova i kadica na Banjskom potoku, od naročitog je značaja za budući razvoj turizma ovog kraja.
Zbog prisustva velikog broja vrsta ptica ovo područje izdvojeno je kao međunarodno značajno područje za ptice – IBA područje (Important Bird Areas), a nalazi se i u okviru EMERALD mreže (PC0000033). Ovčarsko−Kablarska klisura je predeo izvanredne pejsažne raznolikosti, lepote i atraktivnosti, jedinstvena i veoma značajna kulturno−istorijska celina sa devet manastira, drugim sakralnim i memorijalnim objektima i obeležjima, osobeni spomenik geonasleđa značajan kao primer međudejstva geoloških, geomorfoloških i hidroloških procesa i pojava, područje raznovrsne i višestruko značajne flore, vegetacije i faune.
Predeo izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura“.
NACIONALNA KATEGORIJA
I kategorija zaštite - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja.
POVRŠINA
2250 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Na području Ovčarsko−Kablarske klisure ustanovljeni su režimi zaštite II i III stepena.
OPŠTINA/E
Nalazi se u centralnom delu Srbije, oko 8 km zapadno od Čačka. Regionalno posmatrano, ovaj kraj je u okviru zapadnog Pomoravlja, a razdvaja visoku Šumadiju, na severu, od Dragačeva i Starovlaško−raške visije na jugu.
U administrativnom pogledu, područje klisure pripada gradu Čačku i opštini Lučani. Od Lučana je udaljena oko 12 km. Od većih gradova Požega je udaljena oko 15 km, Užice oko 40 km, Kraljevo 6 km više, a Kragujevac 57 km. Glavni grad Republike do klisure deli nešto više od 150 km.
PRETHODNA ZAŠTITA
Nije bilo zaštite pre 2000. godine.
AKT O ZAŠTITI
Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura” („Službani glasinik RS“, br. 16/2000).
UPRAVLJAČ
Turistička organizacija Čačka.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
U centralnom delu Srbije reka Zapadna Morava je, probijanjem kroz masive Ovčara i Kablara, usekla jedinstvenu klisuru koja je 2000. godine zaštićena kao Predeo izuzetnih odlika „Ovčarsko−Kablarska klisura“. Reka, usporavajući svoj tok u sudaru s liticama Ovčara i Kablara, gradi tri jedinstvena meandra, te klisura predstavlja geomorfološki fenomen naročitih prirodnih vrednosti. Temeljne vrednosti klisure određuje njen refugijalni karakter, geomorfološke i spomeničke vrednosti, prisutni biljni i životinjski svet, kao i atraktivnost predela. Glavnu morfološku osobenost zaštićene klisure predstavljaju izvanredno izražene okuke rečnog toka Morave, tri takozvana nakalemljena ili uklještena meandra. U sudaru vodenog toka sa strmim planinskim obroncima nastala je igra reljefa koji, sa šumskom vegetacijom, živim svetom i prisutnim manastirima kao spomeničkim i duhovnim nasleđem, gradi predeonu celinu jedinstvene lepote.
Klisure ne predstavljaju samo geomorfološke fenomene, već i specifične ekosisteme koji su utočišta retke i reliktne flore i vegetacije. Ovčarsko−Kablarska klisura sa svojom raznovrsnom vegetacijom predstavlja pravi „muzej u prirodi“ gde su prisutne kombinacije zajedničkog života biološki različitih drvenastih vrsta. Ovde se javljaju očuvane reliktne polidominantne šumske zajednice, a zabeleženo je i prisustvo tercijarnih relikata kao što su crni grab, cer, kitnjak, crni jasen, klen, sitnolisna lipa, ruj, dren i lovorolisni jeremičak. Usled očuvanosti i raznovrsnosti staništa, fauna je na ovom prostoru takođe bogata. U klisuri su prisutni šumska kornjača, barska kornjača, šareni daždevnjak, sivi soko, suri orao, vinogradska strnadica, prdavac, kuna zlatica, kuna belica, jazavac i druge retke i ugrožene vrste. Među sisarima 14 vrsta je od međunarodnog i osam vrsta od nacionalnog značaja, među kojima su i divlja mačka i vidra.
Pored prirodnih vrednosti, jedinstvenom i atraktivnom Ovčarsko−Kablarsku klisuru čini 11 srednjovekovnih manastira koji su raspoređeni pored Zapadne Morave ili rasuti po padinama Kablara i Ovčara. Na levoj strani Zapadne Morave nalaze se Blagoveštenje, Ilinje, Savinje, Nikolje, Uspenje i Jovanje, a na desnoj Sretenje, Trojica, Preobraženje, Vaznesenje i Vavedenje. Ovo zaštićeno područje jedno je od retkih gde se povezuju i sjedinjuju prirodne karakteristike i kulturna baština, čineći jedinstvenost predela. Prirodne vrednosti zaštićenog područja upotpunjuje Ovčar banja, smeštena u središtu klisure, na nadmorskoj visini od 279 m. Banja sa svojim kapacitetima, lekovitim svojstvima mineralne vode kojom obiluju termalni izvori i pejsažnom atraktivnošću prelepih bigrenih slapova i kadica na Banjskom potoku, od naročitog je značaja za budući razvoj turizma ovog kraja.
Zbog prisustva velikog broja vrsta ptica ovo područje izdvojeno je kao međunarodno značajno područje za ptice – IBA područje (Important Bird Areas), a nalazi se i u okviru EMERALD mreže (PC0000033). Ovčarsko−Kablarska klisura je predeo izvanredne pejsažne raznolikosti, lepote i atraktivnosti, jedinstvena i veoma značajna kulturno−istorijska celina sa devet manastira, drugim sakralnim i memorijalnim objektima i obeležjima, osobeni spomenik geonasleđa značajan kao primer međudejstva geoloških, geomorfoloških i hidroloških procesa i pojava, područje raznovrsne i višestruko značajne flore, vegetacije i faune.
