NAZIV I VRSTA PRIRODNOG DOBRA
Predeo izuzetnih odlika „Dolina Pčinje“.
NACIONALNA KATEGORIJA
ΙΙ kategorija zaštite - zaštićeno područje regionalnog odnosno velikog značaja.
POVRŠINA
Površina Predela izuzetnih odlika „Dolina Pčinje” iznosi 2.606 ha, od čega je 55 ha u svojini Srpske pravoslavne crkve, 1.269 ha u državnoj svojini i 1.282 ha u privatnoj svojini.
REŽIM/I ZAŠTITE
Na području PIO „Dolina Pčinje“ ustanovljen je režim zaštite ΙΙ stepena.
OPŠTINA/E
PIO Dolina Pčinje obuhvata područje opštine Bujanovac, odnosno područja katastarskih opština Jablanica, Starac i Vogance.
PRETHODNA ZAŠTITA
„Odluka o proglašenju Manastira Prohor Pčinjski za kulturno dobro – spomenik kulture i stavljanju pod zaštitu njegovog prirodnog prostora“ (Skupština Opštine Bujanovac, 10.07.1989 god.).
(Zaštita doline Pčinje sa manastirom Svetog Prohora Pčinjskog rađena je u više navrata. Najpre je Republički zavod za zaštitu prirode SRS, sadašnji Zavod za zaštitu prirode Srbije, uradio dva dokumenta koja se odnose na prostor neposredne okoline manastira. To su, „Prohor Pčinjski – Prirodni prostor oko nepokretnog kulturnog dobra“, 1984. godine i „Prohor Pčinjski, plan zaštite prirodnih vrednosti“, 1986. godine. Na osnovu ovih dokumenata i terenskih istraživanja, 1993. godine urađen je elaborat Predlog za zaštitu prirodnog dobra Predeo izuzetnih odlika „Prohor Pčinjski“ koji je poslužio kao stručna osnova za donošenje Uredbe o zaštiti Predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje, odnosno Uredbe o izmenama i dopunama Uredbe o zaštiti Predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje, „Službeni glasnik RS“, br. 55/1996 i 2/2003, pravnih akata koji su na snazi).
AKT O ZAŠTITI
„Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje“ („Službeni glasnik RS“, br. 55/1996).
„Uredba o izmenama i dopunama Uredbe o zaštiti predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje“ („Službeni glasnik RS“, br. 2/2003).
UPRAVLJAČ
Srpska pravoslavna crkva - Pravoslavna eparhija Vranjska, Vranje.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Dolina Pčinje se nalazi u jugoistočnoj Srbiji. Obuhvata podgorinu planina Kozjak i Starac, i dolinu reke Pčinje koja razdvaja ova dva masiva. Prostor zaštićenog predela predstavlja najkarakterističniji deo regiona gde dominiraju vredne prirodne karakteristike. Jedna od njih je tok reke Pčinje koji je kroz razvijen reljef formirao i kanjonski i ravničarski tok između planine Kozjak i Starca na suprotnoj strani, u čijoj se pozadini nalazi planina Rujan. Reka Pčinja svojom lepotom, klisurastim delovima i meandrima privlači posebnu pažnju.
Ovo područje se nalazi na granici kontinentalne i mediteranske klime. Poseduje odlike oba tipa klime i karakteriše ga velika raznovrsnost živog sveta. Sa jedne strane tu su južne granice rasprostranjenja kontinentalnih vrsta flore i faune, a sa druge, severne granice staništa vrsta karakterističnih za Mediteran.
Na ovom području preovlađuju polidominantne toploljubive šume i šikare hrasta medunca (Quercus pubescens), cera (Quercus cerris), sladuna (Quercus frainetto), grabića (Carpinus orientalis), crnog jasena (Fraxinus ornus), crvene kleke (Juniperus oxycedrus), mečje leske (Corylus colurna) i mnogih drugih vrsta, među kojima se po brojnosti ističu tercijarni relikti. Faunu karakteriše kratkonogi gušter (Ablepharus kitaibelii), grčki gušter (Chalcidis ocellatus), stepski smuk (Coluber caspius), daurska lasta (Hirundo daurica) jastreb kokošar (Accipiter gentilis), kratkoprsti kobac (Accipiter brevipes) i mnoge druge vrste.
Sa jedne strane geomorfološke osobenosti jedinstvenog i prepoznatlivog karaktera, klima i orografija koje su uslovile složenu floru tranzitnog karaktera, sa različitim elementima flore formirane u kontaktnoj zoni dva međusobno različita floristička regiona i sa druge strane sociološke i kulturološke osobenosti (kulturno-istorijsko nasleđe, arhaična sela, tradicionalan način života i sl.), kroz evolutivni proces zajedničkog međudejstva, uticali su na to da ovo područje danas predstavlja deo Srbije koji je prepoznatljiv i reprezentativan, odnosno doprineli formiranju specifičnog predeonog izgleda.
Predeo izuzetnih odlika „Dolina Pčinje“.
NACIONALNA KATEGORIJA
ΙΙ kategorija zaštite - zaštićeno područje regionalnog odnosno velikog značaja.
POVRŠINA
Površina Predela izuzetnih odlika „Dolina Pčinje” iznosi 2.606 ha, od čega je 55 ha u svojini Srpske pravoslavne crkve, 1.269 ha u državnoj svojini i 1.282 ha u privatnoj svojini.
REŽIM/I ZAŠTITE
Na području PIO „Dolina Pčinje“ ustanovljen je režim zaštite ΙΙ stepena.
OPŠTINA/E
PIO Dolina Pčinje obuhvata područje opštine Bujanovac, odnosno područja katastarskih opština Jablanica, Starac i Vogance.
PRETHODNA ZAŠTITA
„Odluka o proglašenju Manastira Prohor Pčinjski za kulturno dobro – spomenik kulture i stavljanju pod zaštitu njegovog prirodnog prostora“ (Skupština Opštine Bujanovac, 10.07.1989 god.).
(Zaštita doline Pčinje sa manastirom Svetog Prohora Pčinjskog rađena je u više navrata. Najpre je Republički zavod za zaštitu prirode SRS, sadašnji Zavod za zaštitu prirode Srbije, uradio dva dokumenta koja se odnose na prostor neposredne okoline manastira. To su, „Prohor Pčinjski – Prirodni prostor oko nepokretnog kulturnog dobra“, 1984. godine i „Prohor Pčinjski, plan zaštite prirodnih vrednosti“, 1986. godine. Na osnovu ovih dokumenata i terenskih istraživanja, 1993. godine urađen je elaborat Predlog za zaštitu prirodnog dobra Predeo izuzetnih odlika „Prohor Pčinjski“ koji je poslužio kao stručna osnova za donošenje Uredbe o zaštiti Predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje, odnosno Uredbe o izmenama i dopunama Uredbe o zaštiti Predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje, „Službeni glasnik RS“, br. 55/1996 i 2/2003, pravnih akata koji su na snazi).
AKT O ZAŠTITI
„Uredba o zaštiti predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje“ („Službeni glasnik RS“, br. 55/1996).
„Uredba o izmenama i dopunama Uredbe o zaštiti predela izuzetnih odlika Dolina Pčinje“ („Službeni glasnik RS“, br. 2/2003).
UPRAVLJAČ
Srpska pravoslavna crkva - Pravoslavna eparhija Vranjska, Vranje.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Dolina Pčinje se nalazi u jugoistočnoj Srbiji. Obuhvata podgorinu planina Kozjak i Starac, i dolinu reke Pčinje koja razdvaja ova dva masiva. Prostor zaštićenog predela predstavlja najkarakterističniji deo regiona gde dominiraju vredne prirodne karakteristike. Jedna od njih je tok reke Pčinje koji je kroz razvijen reljef formirao i kanjonski i ravničarski tok između planine Kozjak i Starca na suprotnoj strani, u čijoj se pozadini nalazi planina Rujan. Reka Pčinja svojom lepotom, klisurastim delovima i meandrima privlači posebnu pažnju.
Ovo područje se nalazi na granici kontinentalne i mediteranske klime. Poseduje odlike oba tipa klime i karakteriše ga velika raznovrsnost živog sveta. Sa jedne strane tu su južne granice rasprostranjenja kontinentalnih vrsta flore i faune, a sa druge, severne granice staništa vrsta karakterističnih za Mediteran.
Na ovom području preovlađuju polidominantne toploljubive šume i šikare hrasta medunca (Quercus pubescens), cera (Quercus cerris), sladuna (Quercus frainetto), grabića (Carpinus orientalis), crnog jasena (Fraxinus ornus), crvene kleke (Juniperus oxycedrus), mečje leske (Corylus colurna) i mnogih drugih vrsta, među kojima se po brojnosti ističu tercijarni relikti. Faunu karakteriše kratkonogi gušter (Ablepharus kitaibelii), grčki gušter (Chalcidis ocellatus), stepski smuk (Coluber caspius), daurska lasta (Hirundo daurica) jastreb kokošar (Accipiter gentilis), kratkoprsti kobac (Accipiter brevipes) i mnoge druge vrste.
Sa jedne strane geomorfološke osobenosti jedinstvenog i prepoznatlivog karaktera, klima i orografija koje su uslovile složenu floru tranzitnog karaktera, sa različitim elementima flore formirane u kontaktnoj zoni dva međusobno različita floristička regiona i sa druge strane sociološke i kulturološke osobenosti (kulturno-istorijsko nasleđe, arhaična sela, tradicionalan način života i sl.), kroz evolutivni proces zajedničkog međudejstva, uticali su na to da ovo područje danas predstavlja deo Srbije koji je prepoznatljiv i reprezentativan, odnosno doprineli formiranju specifičnog predeonog izgleda.
