NAZIV I VRSTA PRIRODNOG DOBRA
Park prirode „Stara planina“.
NACIONALNA KATEGORIJA
I kategorija – zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja.
POVRŠINA
114.332 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Režimi zaštite I (prvog), II (drugog) i III (trećeg) stepena.
OPŠTINA/E
Zaječar, Knjaževac, Pirot, Dimitrovgrad.
PRETHODNA ZAŠTITA
Uredba o zaštiti parka prirode „Stara planina“ („Službeni glanik RS“, br. 19/1997).
AKT O ZAŠTITI
Uredba o zaštiti parka prirode „Stara planina“ („Službeni glanik RS“, br. 23/2009).
UPRAVLJAČ
Javno preduzeće „Srbijašume“.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Stara planina je stavljena pod zaštitu, da bi se u interesu nauke, obrazovanja i unapređenja kulture i održivog privrednog i demografskog razvoja, očuvali: izuzetna vrednost biljnog i životinjskog sveta, mesta koja izražavaju izuzetnu geološku raznovrsnost područja, kao što su određeni olici reljefa, posebne pojave površinskih i podzemnih voda i formacije stena koje su strukturno, paleontološki, stratigrafski i mineraloški značajne, lepota i raznolikost predela, kulturne vrendosti koje su predstavljene srednjevekovnim manastirima i drugim nepokretnim kulturnim dobrima, objektima narodnog graditeljstva, tradicionalnim alatima, predmetima, zanimanjima i običajima lokalnog stanovništva.
Stara planina se nalazi u istočnoj Srbiji, na granici sa Bugarskom, i deo je prostranog masiva Balkan. Kao morfološka celina omeđena je dolinama Belog i Trgoviškog Timoka, i Visočice, a na istoku državnom granicom.
Ovaj park prirode je riznica sedimenata različite starosti, od paleozoika do kenozoika, faunistički i floristički dokumentovanih zbog čega su izdvojeni profili ili čitave zone koje predstavljaju geonasleđe univerzalne vrednosti. Reljef područja je izuzetno morfo-hidrološki ispresecan, a brojni planinski tokovi oplemenjuju pejzažne odlike. Poznati su dolina potoka Bigar, uklešteni meandri Temštice, lokaliteti Midžor i Babin zub. Najjači izvor na Staroj planini je Jelovičko vrelo, koje ima izgled „oka” formiranog u malom basenu.
Na Staroj planini utvrđeno je prisustvo oko 1.190 biljnih vrsta, što čini 34 odsto ukupne flore Srbije. Pored toga, ona je jedan od značajnijih centara tercijarnih i glacijalnih endemo-reliktnih vrsta. Specifične vrste Stare planine su, na primer, krilasti zvončić (Campanula calyciliata), lokalni endemit ovog masiva i Pančićeva žablja trava (Senecio pancicii), centralnobalkanski endemit u Srbiji prisutan samo na Staroj planini. Od raznovrsnih šumskih i zeljastih zajednica posebno su interesantne zajednice planinskih tresava na Jabučkom ravništu, Babinom zubu i u predelu Arbinja.
Zastupljene su i brojne grupe životinja koje obogaćuju i ulepšavaju ovu planinu. Istraživanjima je utvrđeno 116 vrsta dnevnih leptira, 18 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 203 vrste ptica i više od 30 vrsta sisara. Stara planina je, na primer, glavno stanište riđeg mišara (Buteo rufinus) i poljske ševe (Alauda arvensis) u Srbiji, glavno stanište šumske šljuke (Scolopax rusticola) u istočnoj Srbiji i stanište endemske balkanske podvrste ušata ševa (Eremophila alpestris balcanica).
Osobenost područja ogleda se u izuzetnom bogatstvu kulturno-istorijskim spomencima koji datiraju od prethrišćanskog perioda do XIX veka, među kojima se svojom lepotom izdvajaju brojne srpske pravoslavne crkve.
Park prirode „Stara planina“.
NACIONALNA KATEGORIJA
I kategorija – zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja.
POVRŠINA
114.332 ha.
REŽIM/I ZAŠTITE
Režimi zaštite I (prvog), II (drugog) i III (trećeg) stepena.
OPŠTINA/E
Zaječar, Knjaževac, Pirot, Dimitrovgrad.
PRETHODNA ZAŠTITA
Uredba o zaštiti parka prirode „Stara planina“ („Službeni glanik RS“, br. 19/1997).
AKT O ZAŠTITI
Uredba o zaštiti parka prirode „Stara planina“ („Službeni glanik RS“, br. 23/2009).
UPRAVLJAČ
Javno preduzeće „Srbijašume“.
KRATAK OPIS (OSNOVNE PRIRODNE I STVORENE VREDNOSTI)
Stara planina je stavljena pod zaštitu, da bi se u interesu nauke, obrazovanja i unapređenja kulture i održivog privrednog i demografskog razvoja, očuvali: izuzetna vrednost biljnog i životinjskog sveta, mesta koja izražavaju izuzetnu geološku raznovrsnost područja, kao što su određeni olici reljefa, posebne pojave površinskih i podzemnih voda i formacije stena koje su strukturno, paleontološki, stratigrafski i mineraloški značajne, lepota i raznolikost predela, kulturne vrendosti koje su predstavljene srednjevekovnim manastirima i drugim nepokretnim kulturnim dobrima, objektima narodnog graditeljstva, tradicionalnim alatima, predmetima, zanimanjima i običajima lokalnog stanovništva.
Stara planina se nalazi u istočnoj Srbiji, na granici sa Bugarskom, i deo je prostranog masiva Balkan. Kao morfološka celina omeđena je dolinama Belog i Trgoviškog Timoka, i Visočice, a na istoku državnom granicom.
Ovaj park prirode je riznica sedimenata različite starosti, od paleozoika do kenozoika, faunistički i floristički dokumentovanih zbog čega su izdvojeni profili ili čitave zone koje predstavljaju geonasleđe univerzalne vrednosti. Reljef područja je izuzetno morfo-hidrološki ispresecan, a brojni planinski tokovi oplemenjuju pejzažne odlike. Poznati su dolina potoka Bigar, uklešteni meandri Temštice, lokaliteti Midžor i Babin zub. Najjači izvor na Staroj planini je Jelovičko vrelo, koje ima izgled „oka” formiranog u malom basenu.
Na Staroj planini utvrđeno je prisustvo oko 1.190 biljnih vrsta, što čini 34 odsto ukupne flore Srbije. Pored toga, ona je jedan od značajnijih centara tercijarnih i glacijalnih endemo-reliktnih vrsta. Specifične vrste Stare planine su, na primer, krilasti zvončić (Campanula calyciliata), lokalni endemit ovog masiva i Pančićeva žablja trava (Senecio pancicii), centralnobalkanski endemit u Srbiji prisutan samo na Staroj planini. Od raznovrsnih šumskih i zeljastih zajednica posebno su interesantne zajednice planinskih tresava na Jabučkom ravništu, Babinom zubu i u predelu Arbinja.
Zastupljene su i brojne grupe životinja koje obogaćuju i ulepšavaju ovu planinu. Istraživanjima je utvrđeno 116 vrsta dnevnih leptira, 18 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 203 vrste ptica i više od 30 vrsta sisara. Stara planina je, na primer, glavno stanište riđeg mišara (Buteo rufinus) i poljske ševe (Alauda arvensis) u Srbiji, glavno stanište šumske šljuke (Scolopax rusticola) u istočnoj Srbiji i stanište endemske balkanske podvrste ušata ševa (Eremophila alpestris balcanica).
Osobenost područja ogleda se u izuzetnom bogatstvu kulturno-istorijskim spomencima koji datiraju od prethrišćanskog perioda do XIX veka, među kojima se svojom lepotom izdvajaju brojne srpske pravoslavne crkve.
